AKP iktidarının, Kamu İhale Kanunu’nun deprem, sel gibi olağanüstü haller için öngördüğü 21/b maddesini son üç yılda nasıl kullandığı belli oldu.Verilere göre, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında 75 şirket kara ve demiryolu ile diğer alt-üst yapı inşaatlarını içeren ve toplam büyüklüğü 201 milyar lirayı bulan ihale aldı.Bu ihalelerin 143 milyar liradan fazlası, kamu yararına rekabete imkan sağlayan “açık” usul yerine, olağanüstü haller için öngörülen ve davet usulüyle kapalı kapılar ardında 21/b yöntemiyle gerçekleştirildi.İLK 25 FİRMANIN 3 YILDA ALDIĞI TOPLAM İHALE BÜYÜKLÜKLERİTAŞ YAPI 28 milyar 375 milyon liraERG 19 milyar 186 milyon liraÖZKAR 19 milyar 15 milyon liraDOĞUŞ 18 milyar 639 milyon liraÇELİKLER 18 milyar 281 milyon liraYAPI VE YAPI 16 milyar 192 milyon liraKALYON 15 milyar 477 milyon liraREC ULUSLARARASI 8 milyar 544 milyon liraKOLİN 7 milyar 967 milyon liraÖZALTIN 4 milyar 268 milyon liraCENGİZ 3 milyar 552 milyon liraGÜLERMAK 3 milyar 111 milyon liraLİMAK 2 milyar 705 milyon liraYDA 2 milyar 277 milyon liraSÖĞÜT 2 milyar 55 milyon liraMUSTAFA EKŞİ 1 milyar 869 milyon liraYAPI MERKEZİ 1 milyar 763 milyon liraMET-GÜN 1 milyar 689 milyon liraMAKYOL 1 milyar 675 milyon liraİSPA 1 milyar 611 milyon liraGÜRBAĞ 1 milyar 437 milyon liraERMİT-ÖZGE 1 milyar 189 milyon liraEKŞİOĞLU-AHES 1 milyar 188 milyon liraRSY 1 milyar 133 milyon liraYILDIZLAR 1 milyar 91 milyon liraOLAĞANÜSTÜ HALLER OLAĞAN HALE GELDİ4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 2001 krizinin ardından, saydamlık, hesap verilebilirlik gibi uluslararası standartlara ve AB müktesebatına uygun olması amacıyla hazırlandı ve 2003 yılında yürürlüğe girdi. Aslında çıkarıldığında, ilkeler ve prensipler açısından ideale yakın bir kanunken, 200'e yakın değişiklik yapılarak delik deşik hale getirildi. İstisnalar neredeyse olağan hale geldi. Kanunda kamuoyunun davet usulü olarak bildiği, istisnai pazarlık usulünün uygulanabilmesi için kanunun 21'inci maddesinin (b) bendinde belirtilen haller subjektif yorumla neredeyse tüm ihalelerde kurtuluş reçetesi olarak kullanılmaya başlandı.21. madde şöyle:
Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:
“b” Bendi:
“doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen haller…”İDDİA EDİLDİĞİ GİBİ DAHA HIZLI DEĞİLKamu İhale Kanunu'na göre büyük yapım ihaleleri, Açık usulde yapıldığı takdirde, ihale tarihinden en az 40 gün önce ilan yayınlanması gerekiyor.
İhalenin 21/b Pazarlık usulüyle yapılması halinde süre 25 güne iniyor.
AKP iktidarı işte bu 15 günlük farkı bahane ederek işin acil yapılması gerektiği için bu usulün tercih edildiğini savunmaya çalışıyor. Ancak pratik durum öyle değil. İlanlar elektronik ortamda hazırlandığı takdirde 40 günlük süre 24 güne kadar inebiliyor. Yani açık usul ihale süreci daha hızlı yürüyebiliyor.SAYIŞTAY DA UYARIYORSayıştay’ın denetim raporlarında, 21/b maddesinin yasaya aykırı şekilde kullanılması nedeniyle bazı ihalelerin Danıştay ve idare mahkemeleri tarafından iptal edildiği vurgulanarak “Kamu İhale Kanunu'nun 21/b maddesindeki şartların ve ivedilikten kastın, sadece ihalenin çabuk sonuçlandırılması değil, ihale konusu işin acilen bitirilmesi olarak anlaşılması gerektiği belirtilmiştir” değerlendirmesi yapılıyor.
Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:
“b” Bendi:
“doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen haller…”İDDİA EDİLDİĞİ GİBİ DAHA HIZLI DEĞİLKamu İhale Kanunu'na göre büyük yapım ihaleleri, Açık usulde yapıldığı takdirde, ihale tarihinden en az 40 gün önce ilan yayınlanması gerekiyor.
İhalenin 21/b Pazarlık usulüyle yapılması halinde süre 25 güne iniyor.
AKP iktidarı işte bu 15 günlük farkı bahane ederek işin acil yapılması gerektiği için bu usulün tercih edildiğini savunmaya çalışıyor. Ancak pratik durum öyle değil. İlanlar elektronik ortamda hazırlandığı takdirde 40 günlük süre 24 güne kadar inebiliyor. Yani açık usul ihale süreci daha hızlı yürüyebiliyor.SAYIŞTAY DA UYARIYORSayıştay’ın denetim raporlarında, 21/b maddesinin yasaya aykırı şekilde kullanılması nedeniyle bazı ihalelerin Danıştay ve idare mahkemeleri tarafından iptal edildiği vurgulanarak “Kamu İhale Kanunu'nun 21/b maddesindeki şartların ve ivedilikten kastın, sadece ihalenin çabuk sonuçlandırılması değil, ihale konusu işin acilen bitirilmesi olarak anlaşılması gerektiği belirtilmiştir” değerlendirmesi yapılıyor.