Cengiz, Limak, Kalyon, Kolin ve Makyol. Ortak noktaları Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Recep Tayyip Erdoğan’a yakınlıkları, 2010’lu yıllar boyunca Türkiye’nin en büyük ihalelerinin müdavimi olmaları ve yolsuzluk iddialarının merkezinde yer almaları. Beş şirket, İstanbul Havalimanı’ndan Çanakkale Köprüsü’ne, Kuzey Marmara Otoyolu’ndan elektrik dağıtım şirketlerine aldıkları çok sayıda yap-işlet-devret modelli dev ihaleler sonucu muhalif kesimler tarafından “Beşli Çete” olarak tanımlanıyor.Mehmet Cengiz, Nihat Özdemir, Orhan Cemal Kalyoncu, Celal Koloğlu ve Adnan Çebi. Ortak noktaları Türkiye’nin en zengin 100 insanı arasında yer almalarının yanı sıra, 2013’te Fethullahçı polis ve yargı mensuplarınca organize edilen 17-25 Aralık soruşturmalarında geçen ATV-Sabah grubunu satın almak için Recep Tayyip Erdoğan’ın isteğiyle oluşturulduğu iddia edilen para havuzuna katkıda bulunmaları, aralarında ve hükümet yetkilileriyle geçtiği iddia edilen ve internette paylaşılan ses kayıtlarında yer almaları ve 25 Aralık 2013’teki ikinci yolsuzluk operasyonunda gözaltına alınmak istenen 41 kişi arasında bulunmaları. Muhalefetin “Beşli Çete”si, iktidarın gözbebeği beş patron hakkında bilinenler Mehmet Cengiz1958’de Rize’de doğan Mehmet Cengiz, 1980’de atıldığı iş hayatının 42. yılında onlarca şirketin sahibi, iktidara en yakın iş insanlarından biri ve muhalefetin eleştiri oklarının hedefi durumunda. Bir yandan kızının nikâh şahitliğini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yaptığı, on binlerce çalışanı olan bir iş insanı, diğer yandan yaptığı açıklamalar, projelerindeki usulsüzlükler, şirketlerinin aldığı kamu ihaleleri ve hazine garantileri ile “Beşli Çete”nin en dikkat çeken ismi, muhalif kesimler için adeta bir nefret objesi. Bugün limanlardan otellere, otoyollardan madenlere, mega projelerden yurtdışı faaliyetlere uzanan devasa bir sermayenin başında bulunan Cengiz, AKP iktidarının simge isimlerinden biri haline geldi.Dönüm noktası: Hemşehrisi iktidarda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hemşehrisi Mehmet Cengiz, 1980’de kardeşi Ekrem Cengiz ile birlikte kurduğu Cengiz İnşaat ile altyapı çalışmalarıyla başladığı iş hayatı serüvenine, 1990’larda turizm sektörüne atılarak devam etti. Anavatan Partisi’ne (ANAP) yakınlığı ile bilindiği bu dönemde Antalya’da açtığı La Jardin Resort ve Sungate Port Royal (2007’de 450 milyon dolara sattı) gibi lüks otellerin yanı sıra Çamlıhemşin-Ayder Ilıcası Yolu, İzmir şehiriçi telefon şebekesi gibi yerel projelere imza atan Cengiz’in şöhreti, AKP’nin iktidara gelişiyle devletten aldığı teşvikler ve servetiyle birlikte artmaya başlayacak, sahibi olduğu Cengiz Holding, 2010’lu yıllara gelindiğinde Türkiye’nin en büyük proje ve ihalelerinin vazgeçilmezi olacaktı.Altın yıllar başlıyor: Özelleştirmelerin gözdesiCengiz, AKP iktidarıyla başlayan özelleştirme furyasının öne çıkan isimlerinden oldu. 2004’te ETİ Bakır’ın Küre ve Samsun’daki işletmelerini, 2005’te Konya’daki ETİ Alüminyum’u, 2006’da ETİ Bakır’ın Murgul işletmesini, 2007’de ETİ’nin Hasköy tesislerini, 2011’de ETİ Bakır’ın Mardin-Mazıdağı’ndaki fosfat tesislerini satın aldı. 2007’de doğalgaz dağıtım şirketleri Samgaz (Samsun) ve Selçukgaz’ı kurdu. 2003’te Alanya Yat Limanı’nı, 2004’te Ereğli Limanı’nı, 2005’te de Sungate Port Royal Hotel Yat Limanı ve Giresun Limanı’nı inşa etti. Türkiye’nin en zenginlerindenAKP iktidarıyla açılan yolu, onu Türkiye’nin en zenginleri arasına girecek kadar ileriye götürdü. Forbes dergisinin 2009’da açıkladığı “Türkiye’nin en zenginleri” listesinde 450 milyon dolar serveti olduğu iddia edildi ve 100 kişilik listede 46. sırada yer aldı.Erdoğan’ın dibindeCengiz’in Erdoğan ile olan yakınlığı yıllar geçtikçe arttı. Kızı Hülya Cengiz, 2011 yılında iş insanı Ali Uğur Ateş’in oğlu Burak Ateş ile Çırağan Sarayı’nda yapılan nikâhla evlenirken nikâhı dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş kıyıyor, şahitliğini ise dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan yapıyordu. 2012’de ise Konya’da dağıtılan Ekonomi Ödülleri’nde ETİ Alüminyum’a verilen “En çok istihdam oluşturan firma” ödülünü, firmanın sahibi olarak Mehmet Cengiz, Erdoğan’ın elinden alıyordu. “Bu milletin a… koyacağız”– “Bu milletin a… koyacağız sen merak etme.”– “İnşallah, inşallah.”2014’ün ilk aylarında internette yayınlanan, Mehmet Cengiz ile Kolin Holding Yönetim Kurulu Başkanı Celal Koloğlu arasında geçtiği iddia edilen konuşmaya dair ses kaydının sonundaki bu diyalog, Cengiz için bir dönüm noktası oldu. Bu tarihten sonra muhalif kesimlerin hedefi haline geldi, giriştiği her iş mercek altına alınmaya başlandı. Aynı dönemde gerçekleşen 17-25 Aralık yolsuzluk soruşturmalarının ikinci ayağında, dönemin savcısı Muammer Akkaş tarafından gözaltına alınmak istenen 41 kişiden biriydi. Akkaş’ın soruşturmadan alınmasının ardından görevlendirilen dört savcı, şüphelileri gözaltı yerine davetiye usulü ile ifadeye çağırmış, Mehmet Cengiz de 11 Şubat 2014’te İstanbul Adalet Sarayı’nda verdiği bir saatlik ifadenin ardından adliyeden ayrılmıştı. “O cümlelere baktığımızda elbette çok da hoşuma giden şeyler değil. Bunu hazırlayan önyargılı kişilerin bile fezlekede ‘rakip firmaları kastetmektedir’ dedikleri bir konuşmayı diğerine ekleyerek, millete yönelik bir hakaret olarak sunmaları şahsımı kamuoyu önünde itibarsızlaştırma, hedef gösterme faaliyetinin bir parçasıdır.“Mehmet Cengiz 17 Şubat 2014’te Star gazetesine verdiği röportajda, ses kayıtlarına dair bu ifadeleri kullandı.Sabah ve ATV için “para havuzu”Ses kayıtlarında yer alan bir diğer iddia ise 2013’te Sabah gazetesi ve ATV’nin satışı için Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın isteğiyle bazı iş insanlarının bir “para havuzu” oluşturduğuydu. Mehmet Cengiz’in de bu havuza 100 milyon dolar koyduğu iddia ediliyordu. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu, partisinin 5 Şubat 2014’teki grup toplantısında konuyla ilgili olarak şunları söyledi: “Görüşmenin konusunu öğreniyorlar, Sabah, ATV işini halledecekler. Sahibi kim? Çalık ama Çalık yok, kâğıt üstünde Çalık. Olayı bir şekliyle yönlendirmek isteyen kim? Recep Tayyip Erdoğan. Gazetelerin patronu o. Çağırıyor bunları ‘Çalık zor durumda, bir şey yapmamız lazım.’ Oturuyorlar, ‘Biz bu işi nasıl çözeriz, buraya parayı nasıl aktarırız?’ ve karar veriyorlar, ‘Bir grup müteahhide salma salacağız. Onlardan para alacağız, parayı aktaracağız, yeni bir şirket kuracağız, gazeteyi, televizyonu da o yeni şirketin içine koyacağız ve böylece bu işi çözeceğiz’ diyorlar. İyi de bu para havuzunu kim idare edecek? O da bulunuyor, Binali Yıldırım… Milyon Ali devreye giriyor. Herkesten 10-20 bin değil milyonlar istiyor. Bakın, fezleke bu. Mehmet Cengiz, Celal Koloğlu, Nihat Özdemir, ‘100’er milyon dolar veririm’ diyor. İbrahim Çeçen de, ‘100 milyon dolar veririm ama eğer üçüncü havaalanı ihalesine dahil ederseniz 100 milyon doları 150 milyon dolara çıkarırım’ diyor. Sekiz iş adamından toplanan para 630 milyon dolar arkadaşlar.”Sabah ve ATV, 2014’te Kalyon İnşaat’tan Ömer Faruk Kalyoncu’nun sahibi olduğu, İstanbul Ticaret Odası’na kaydı 23 Ağustos 2013’te yapılan Zirve Holding’e geçmişti.2010’lu yıllar: Muhalefetin “beşli çete”si, iktidarın gözbebeğiCengiz Holding, 2010’lu yıllarda Limak Holding, Kalyon Holding, Kolin Holding ve Makyol Holding ile birlikte oluşturduğu ortak girişimler ile aldığı ihalelerle, Türkiye’nin en büyük ve en tartışmalı şirketlerinden biri haline geldi. Şirket, yap-işlet-devret modeli ile aldığı projeler, sözleşmelerle hazine garantisi altına aldığı gelirler, inşaatlardaki iş güvenliği ve çalışma koşullarının yetersizliği, projelerle çevreye verdiği zararlar gibi konularla sık sık gündeme geldi.Dev projeler dönemiBu dönemde Cengiz Holding, cumhuriyet tarihinin en büyük yatırımlarından biri olarak bilinen İstanbul Havalimanı projesine, Mapa Holding, Limak Holding, Kolin Holding ve Kalyon Holding ile kurduğu ortak girişim grubuyla dahil oldu. 2013’teki ihaleyi 22.152 milyar euroluk teklifle kazanan grupta Cengiz Holding’in ortaklık payı yüzde 25’ti. Yap-işlet-devret modelli projelerden biri olan Kuzey Marmara Otoyolu’nun 169 kilometre uzunluğundaki Kurtköy-Akyazı kesimini 4 Mayıs 2016 tarihindeki ihale ile Limak-Cengiz İnşaat Ortak Girişim Grubu kazandı. Holding aynı dönemde elektrik dağıtımı sektöründeki işlerini de büyüttü. Boğaziçi Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (BEDAŞ), 2012’de açılan ihaleyle 1 milyar 960 milyon dolara Cengiz-Kolin-Limak ortaklığına satıldı. 2017 yılında ihalesi yapılan 1 milyar 78 milyon lira maliyetli Rize-Artvin Havalimanı inşaatını da Cengiz İnşaat ve ASL İnşaat birlikte üstlendi.Şirketin son yıllarda aldığı kamu ihaleleri listesi hayli uzun:
- İstanbul Taksim-4. Levent Metrosu: 2 milyar TL
- İyidere Lojistik Limanı: 1 milyar 719 milyon TL
- Limak, Çanakkale, Yalova, Balıkesir, Bursa Uludağ Elektrik Dağıtımı: 1 milyar 457 milyon TL
- Antalya, Burdur, Isparta Akdeniz Elektrik Dağıtım: 1 milyar 10 milyon TL
- Ankara-İstanbul Hızlı Tren 2. Etap: 1 milyar TL
- Trabzon-Aşkale Yolu Zigana İkmal İnşaatı: 953 milyon 203 bin TL 11
- Trabzon Atasu Barajı: 874 milyon TL
- Şile-Ağva Yolu: 527 milyon 40 bin TL
- Artvin Yusufeli Barajı: 486 milyon 80 bin TL
- Trabzon Aşkale Yolu: 484 milyon 50 bin TL
- Seydişehir ETİ Aluminyum/Oymapınar HES: 417 milyon 85 bin TL
- Sivas, Tokat, Yozgat Çamlıbel Elektrik Dağıtım: 400 milyon 70 bin TL
- Ordu-Giresun Havalimanı: 300 milyon TL
- Bingöl Genç Yolu: 72 milyon 80 bin TL
- İstanbul Maltepe Dolgu: 65 milyon TL
- Maçka-Karahava yolu: 596 milyon 978 bin TL
- Ankara-İstanbul hızlı tren T26 tüneli: 456 milyon 506 bin TL
- Gayrettepe-İstanbul Metrosu: 4 milyar 845 milyon TL
- Gebze-Halkalı Banliyo Hattı: 8.3 milyon TL
- Ankara-Sivas Demiryolu Projesi: 13 milyar TL
- Bandırma-Bursa-Ayazma Demiryolu: 9 milyar 449 milyon TL
- Yerköy-Yozgat-Sivas Demiryolu: 263 milyon TL
- Yusufeli Barajı ve HES: 486.8 milyon TL
- Urfa Ilısu Barajı ve HES: 4 milyar 851 milyon TL
- Zigana Tüneli: 446 milyon 297 bin TL
- Ovit Tüneli: 1.5 milyar TL
- Ilgaz Tüneli: 572 milyon TL
- Ereğli Limanı: 40 milyon TL
- Hüseyin Avni Paşa Korusu: 31.7 milyon TL
- Atasu Barajı ve HES : 400 milyon TL
- Gümüşhane Çevre yolu
- Çamlıca Tüneli
- Gözeler Regülatörü
- Aşağı Kaleköy Barajı ve HES
- Beyhan Barajı ve HES
- Köprü Barajı ve HES
- Beyhan 2 Barajı ve HES 12
- Ankara-İstanbul Hızlı Tren Hattı
- Ankara-İzmir hızlı tren Eşme-Salihli kesimi
- Ayder Ilıcası Yolu
- Alanya Yat Limanı
- Hopa Limanı
- İstanbul Havalimanı: 58 milyar 890 milyon TL
- Mersin–Adana-Osmaniye- Gaziantep Yüksek Standartlı Demiryolu İnşaatı ile Elektromanyetik Sistemlerinin Temini: 6 milyar 953 milyon 303 bin TL
- KKTC Deniz Geçişi İsale Hattı: 483 milyon TL
- İzmit Kandıra Bölünmüş Yolu: 629 milyon TL
- Kuzey Marmara Otoyolu: 13 milyar 600 milyon TL
- Kuzey Marmara Doğalgaz Depolama Tepsi Faz Projesi: 2 milyar 800 milyon TL
- İzmir- Manisa Devlet Yolu Sabuncubeli Tüneli bağlantı yolu: 192 milyon 977 bin TL
- Ayvacık- Küçükkuyu Yolu: 904 milyon 965 bin TL
- Avrupa Bölgesi İçme Suyu Tünel İnşaatı: 872 milyon TL
- Artvin-Erzurum Devlet Yolu Yapımı: 378 milyon 863 bin TL
- Sabuncubeli Tüneli ve Bağlantı Yolları İkmal İnşaatı: 174 milyon 990 bin TL
- Gaziantep-Düzbağ İçme Suyu İsale: 898 milyon TL
- Dudullu-Bostancı Metrosu: 1 milyar 687 bin TL
- Mecidiyeköy-Mahmutbey Metro Hattı: 849 milyon 440 bin TL
- Çanakkale-Ezine-Ayvacık yolu: 13 milyon 302 bin TL
- Gayrettepe 3. Havalimanı Metro: 4 milyar 845 milyon TL
- Kirazlı-Halkalı Metrosu: 2 milyar 414 milyon TL
- Gaziray: 976 milyon 48 bin TL
- Antalya Raylı Sistem: 696 milyon 831 bin TL
- Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi: 456 milyon 500 bin TL
- Başakşehir Stadyumu: 134 milyon 949 bin TL
- Taksim Meydanı Düzenleme İnşaatı: 51 milyon 555 bin TL
- Ordu-Ulubey-Topçam Yolu: 50 milyon 447 bin TL
- Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu
- Kürtün HES
- Torul HES
- Ordu HES
- Kalan ve Aksu HES
- Tanap 4
- THY destek binaları
- Nurdağı-Islahiye Yolu
- Marmaray
- İstanbul Uluslararası Finans Merkezi
- Yusufeli Barajı: 486 milyon 875 bin TL
- Yeni Havalimanı-Halkalı Metro Hattı: 4.3 milyar TL
- Kuzey Marmara Otoyolu: 13 milyar 600 milyon TL (konsorsiyum)
- Yeni Havalimanı-2. Metro Hattı: 3.5 milyar TL
- Soma Kolin Termik Santral: 1 milyar 780 milyon TL
- Ankara İçme Suyu 2. Merhale Projesi Gerede Sistemi İnşaatı: 465 milyon TL •
- Ayvacık-Küçükkuyu-Ezine Yolu: 321 milyon 892 bin TL
- Başpınar-Gaziantep (Gaziray Projesi): 416 milyon 201 bin TL
- Artvin-Erzurum Devlet Yolu 2. Kesim: 487 milyon 453 bin TL
- Sığacık Yat Limanı: 7 milyon 500 bin TL
- DSİ-Hotamış Depolaması İnşaatı İşi: 111 milyon TL maliyet
- Harran Ovası Sulaması 6. Kısım İnşaatı: 7 milyon 846 bin TL
- Çayyolu Depo Sahası Yapım: 114 milyon 800 bin TL
- Ankara-Sivas Demiryolu Projesi Kırıkkale-Yerköy arası: 398 Milyon 437 bin TL
- Ankara Hızlı Tren Garı: 280 milyon 875 bin TL
- Köseköy-Gebze Hızlı Tren Hattı Rehabilitasyonu
- İzmir-Çeşme Mordoğan-Karaburun Yolu
- Marmaray CR3 Gebze-Söğütlüçeşme, Kazlıçeşme-Halkalı hatlarının iyileştirilmesi
- İncirlik Hava Üssü aile lojmanları renovasyonu
- Adnan Menderes Havalimanı OG-AG Sistemleri Tesisi
- Yalnızardıç Barajı ve HES
- Çandarlı Limanı
- Akköy 2 HES
- Yaprak Regülatörü ve HES
- Sabiha Gökçen Havaalanı İkinci Pist: 1 milyar 397 milyon TL
- Osmangazi Köprüsü: 1.2 milyar dolar (Nurol, Özaltın, Makyol, Astaldi, Yüksel ve Göçay Konsorsiyumu)
- Ovit Tüneli: 1.5 milyar TL 17
- Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu: 10 milyar 51 milyon TL
- Ağva-Kandıra-Kaynarca Bölünmüş Yol: 628 milyon TL
- Hopa-Borçka Devlet Yolu BSK Yapılanması: 33 milyon 930 bin TL
- Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprülerinin Büyük Onarımı ve Yapısal Takviyesi Yapım İşi: 246 milyon 520 bin TL
- Boğaziçi Köprüsü Halat Semer bölgesi geçiş Takviyesi: 225 milyon TL
- Çorlu – (Kınalı – Tekirdağ) Ayr. Yolu: 9 milyar 843 milyon TL
- Bomonti Tünel Çıkışı Kavşak ve Yol Düzenleme İnşaatı: 223 milyon TL
- Atatürk Havalimanı Pist-Apron-Taksirut Onarımı: 266 milyon 905 bin TL
- Beyoğlu Kasımpaşa Hasköy Caddesi Yol Rehabilitasyonu İkmal İnşaatı: 162 milyon 369 bin TL
- Antalya Çevre Yolu: 169 milyon 900 bin TL
- Batman-Hasankeyf ve Batman-Siirt yolları köprüler ikmal inşaatı: 73 milyon 888 bin TL
- (Antalya-Manavgat) – Taşağıl-İbradı ayrımı: 448 milyon 505 bin TL
- Ormanköy- Akyazı Dokurcun Yolu: 324 milyon 705 bin TL
- Sabuncubeli ve bağlantı yolları ikmal işleri: 189 milyon 15 bin TL
- Büyükçekmece- Çatalca- Subaşı Yolu: 170 milyon TL
- Antalya- Kemer-Tekirova- Fenike Yolu: 449 milyon 716 bin TL
- Kaş Yat Limanı
- Dolmabahçe-Dolapdere-Piyalepaşa-Kağıthane Tünelleri İnşaatı
- Yassıören-Subaşı-Çatalca Bölünmüş Yolu Yapım İşi
- Beyoğlu-Kasımpaşa Haskiy Caddesi Yol Rehabilitasyon İkmal İnşaatı
- Antalya Havalimanı Pat Sahaları İnşaatı ve Onarımı
- Antalya – İbradı Tünel ve Bağlantı Yolları